ریا متعلّق به آن کسانی است که خدا را نمی‌بینند

به گزارش خبرگزاری مهر؛ نکته ای از دروس اخلاق آیت الله قرهی در پی می آید.

ریا متعلّق به آن کسانی است که خدا را نمی‌بینند - کد بسیار مهمّی است - وقتی خدا را ندیدند، نفس امّاره شروع  به جولان دادن می‌کند، اوّلین چیزی که نفس می‌گوید، این است: تو از دیگران برتری! و وقتی می‌خواهد تو از دیگران برتری را نشان بدهد و به او جلوه بدهد که تو از دیگران برتری، او را به ریا مبتلا می‌کند و عملش توأم با ریا می‌شود - در این مطلب دقّت کنید - آن‌وقت است که دیگر خدا نمی‌بیند و آن‌وقت است که حتّی عمل را در راستای خود نمایی و رؤیت نفس به دیگران بیان می‌کند.

آن مرد الهی و عظیم‌الشّأن، آیت‌الله انصاری همدانی چقدر زیبا و عالی بیان فرمودند، ایشان فرمودند: ریا یعنی موجودیّت من در مقابل پروردگار عالم - نعوذبالله نستجیربالله - کار به جایی می‌رسد که مثل فرعون بیان می‌کند: «أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلى» [۱] . ریا یعنی این که انسان بگوید: خدا! من هم هستم. این بیان کردن به پروردگار عالم که من هم هستم، یعنی فی ضمیره این که من برترم، گرچه می‌داند ضعیف است.

اهل عبادت در باب اخلاص در عمل و دوری از ریا کارشان به جایی می‌رسد که حتّی خود را برتر از هیچ یک از موجودات هم نمی‌دانند. می‌خواستند به آن عالم ربّانی اهانت کنند، گفتند: محاسن تو قشنگ‌تر است یا این دم سگ؟ چقدر زیبا بیان فرمود، فرمود: آن که از پل صراط بگذرد! یعنی خود را نمی‌بیند.

این روایت شریفه را بارها و بارها شنیده‌اید که بیان می‌کنند: وقتی اصحاب با پیامبر عظیم‌الشّأن، خاتم رسل، محمّد مصطفی(ص) از جایی می‌گذشتند، به سگ مرده‌ای رسیدند، هر کسی توصیف خودش را از این سگ کرد که بو می‌دهد، چنین است، قیافه‌اش چنان است و ... نبیّ مکرّم(ص) بیان فرمودند: امّا دندان‌های سفیدی دارد.

عدّه‌ای تعبیر کرده­اند: منظور این است که پیامبر اکرم(ص) فرموده است: فقط عیوب او را نبینید، بالاخره هر موجودی محاسنی هم برای خود دارد. که این تعبیر، تعبیر درستی است.

امّا بعضی از اولیا، عرفای عظیم‌الشّأن و خصّیصین حضرت حق، تعبیری ظریف‌تر از این تعبیر بیان کرده ­اند که بسیار عجیب و تکان‌دهنده است. خیلی در این مطلب دقیق شویم. بزرگان، از جمله ابوالعرفا بیان می‌فرمودند: سگ، نجس‌العین است، امّا شاید پیامبر(ص) ما می‌خواهد بگوید: من خودی نمی‌بینم، دیگر أنانیّت و اظهار وجودی نیست. می­ داند این دست، این چشم و این زبان متعلّق به خداست. آن کسی که اشرف رسل است، اشرف مخلوقات است، شبیه به خداست، محمّد مصطفی(ص)، دارد این مطلب را تبیین می‌فرماید، خیلی عجیب است.